Sunday, May 17, 2009

ਦਰਵੇਸ਼ - ਨਾਵਲ ‘ਆਖ਼ਰੀ ਪਹਿਰ’ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਖ਼ਤ

ਮੇਰਾ ਇਹ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਨਾਵਲ ਜਿਸ ਰੂਹਦਾਰ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ....ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਹਾਸਿਆਂ ਵਿਚ ਬਿਰਖ ਬਲਬੀਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ਼ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ....ਅਤੇ ਦੋਸਤ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਬਲ, ਬਲਬੀਰ, ਸ਼ੈਦਾਈ ਕਰਕੇ ਹੀ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਕਾਗ਼ਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਜਿਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ...ਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ...ਉਹ ਜਿਸ ਦਿਨ ਪਿੰਡੋਂ ਗਿਆ...ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ੇ ਰਸਤਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ!

---

ਬਿਰਖ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਇੱਕ ਡਾਇਰੀ ਦੀ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹੀ ਹੀ ਭੋਗੀ ਹੈ....ਉਹ ਡਾਇਰੀ ਜਿਹੜੀ ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ....ਉਹ ਬਲਬੀਰ.... ਜਿਸਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਦ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ਼ ਹੱਸਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖਿਆ ਸੀ...ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੂਰ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਸੁੰਨੇ ਰਾਹ ਉੱਪਰ ਦੋ ਪੈੜਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤਦਿਆਂ ਵੇਖਣ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ .....ਉਹਨਾਂ ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਹੀ ਦਫ਼ਨ ਹੋ ਗਈਆਂ.....ਅਤੇ ਅੱਜ....ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਡੁੱਲ੍ਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ਼ ਉਹਨਾਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਅਤੇ ਸੁਲਾਉਂਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ!

---

ਵੋਹ ਮਹਿਕੀ ਪਲਕੋਂ ਕੀ ਓਟ ਸੇ, ਕੋਈ ਤਾਰਾ ਚਮਕਾ ਥਾ ਰਾਤ ਮੇਂ।

ਮੇਰੀ ਬੰਦ ਮੁੱਠੀ ਨਾ ਖੋਲ੍ਹੀਏ ਵੋਹੀ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੈ ਹਾਥ ਮੇਂ।

..........

ਤੇਰੇ ਸਾਥ ਬਹੁਤ ਸੇ ਦਿਨ ਤੋ ਪਲਕ ਝਪਕਤੇ ਹੀ ਗੁਜ਼ਰ ਗਏ,

ਹੁਈ ਸ਼ਾਮ ਖੇਲ ਹੀ ਖੇਲ ਮੇਂ, ਗਈ ਰਾਤ ਬਾਤ ਹੀ ਬਾਤ ਮੇਂ।

ਦਰਵੇਸ਼

ਮਈ 17, 2009




Sunday, May 10, 2009

ਆਖ਼ਰੀ ਪਹਿਰ – ਕਾਂਡ – 11 (ਆਖ਼ਰੀ)

ਆਖ਼ਰੀ ਪਹਿਰ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਜਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਰੇਤ ਤੇ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤਾ

ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਰੇਤ ਬਹੁਤ ਤਪਦੀ ਸੀ ਪਰ ਏਨੀ ਤਪਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਬੀਤੇ ਦੇ ਨਕਸ਼ ਮਿਟਾ ਦਿੰਦੀ

ਇਹਨਾਂ ਡਿੱਗੇ ਪਏ ਜਾਲਿਆਂ ਵੱਲ ਤੱਕ ਕੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਿਆਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਲਵਾਰਸ ਪਲਾਂ ਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰੇ ਸਨ ਉਹ

ਮੰਜੇ ਤੇ ਲੰਮਾ ਪਿਆ ਉਹ ਇੱਕ ਟੱਕ ਛੱਤ ਵੱਲ ਹੀ ਤੱਕ ਰਿਹਾ ਸੀ

----

ਇਸੇ ਕੜੀਆਂ ਬਾਲਿਆਂ ਦੀ ਛੱਤ ਦਾ ਹੀ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਰੌਲਾ ਸੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਛੱਤ ਉਸਦੇ ਮਗਰ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ

ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਹੱਸਦਾ ਆਇਆ ਸੀ

ਤੇ ਅੱਜ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਇੱਕ ਲੀਕ ਵੀ ਵਾਹੁਣੀ ਸੀ ਦਰਿਆ ਵਰਗੀ ਲੀਕ ਇੱਕ ਟੁੱਟੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਲੀਕ ਵਰਗੀ ਲੀਕ

ਦਾਰੂ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪੈੱਗ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਸ ਸਿਗਰਟ ਹੀ ਬਾਕੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲੋਂ ਉਹ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਰਾਖ ਝਾੜਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

----

ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਸਰਾਪ ਬਣਕੇ ਉਸਦੇ ਦੁਆਲੇ ਚਿੰਬੜੀ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਇਸ ਸਰਾਪ ਦੀ ਪੈੜ ਬਣਿਆ ਆਪਣੇ ਹੀ ਜਿਸਮ ਦੇ ਸੇਕ ਨੂੰ ਮਿਣਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਸਾਰੀ ਜਲੀ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਸੇਕ ਜਦ ਉਸਦੇ ਪੋਟੇ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪੈੱਨ ਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਬੈਠਾ ਗਿਆ

ਅੱਜ ਉਸਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖ਼ਤ ਲਿਖਣਾ ਸੀ

ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਜੰਮੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਭੇਜਣਾ ਸੀ

ਆਪਣੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਚ ਉੱਗੇ ਜ਼ਖਮ ਦੀ ਆਤਮ ਕਥਾ ਲਿਖਣੀ ਸੀ

ਆਪਣੇ ਸਿਲਾਬੇ ਹਾਸਿਆਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਕਰਨਾ ਸੀ

----

ਮਹੀਨਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਇੱਕ ਰਾਤ ਇਸ ਕਮਰੇ ਤੇ ਬੀਤੀ ਸੀ ਉਸ ਰਾਤ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਕਲਾਵੇ ਚ ਸਿਮਟਿਆ ਸੀ

ਤੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਖ਼ਤ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਮਰ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਸਿਉਂਕ ਵਾਂਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ

ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਮਰ ਸੀ ਜੋ ਉਸਦੀ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਮਹਿਬੂਬ ਸੀ

ਉਹ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਨਿਰ ਉੱਤਰ ਸੀ ਉਦਾਸ ਸੀ

----

ਮਾਂ ਜਦ ਖ਼ਤ ਪੜ੍ਹੇਗੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਉਸਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਬੀਤੇਗੀ ਉਦੋਂ ਤਾਂ ਉਹ ਮਾਂ ਦੀ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਨਕਾਰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਧੀਆ ਘਰਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸ ਪਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨਸਾਰੇ ਆਖਦੇ ਸਨ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਨਖਰਾ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਉਸਦੀ ਨੱਕ ਹੇਠ ਨੀਂ ਆਉਂਦਾ ਮਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਲੜ ਵੀ ਪੈਂਦੀ

ਭਰਾ ਤਾਂ ਆਖ ਆਖ ਥੱਕ ਗਏਪਰ ਮਾਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਥੱਕਦੀ ਉਸਦਾ ਤਾਂ ਪੁੱਤ ਸੀ ਉਹ ਤਾਂ ਹੋਰਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣੇ ਇਸ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਵੀ ਘਰ ਵਸਿਆ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਆਪਣੇ ਇਸ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਪੋਤਰੇ ਖੇਡਦੇ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਇੱਕ ਉਹ ਸੀ ਜਿਸ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਜਊਂ ਜਊਂ ਮੁਕਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ‘-ਮਾਂ ਕਿਉਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਮਾਰਦੀ ਐਂ , ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਵਿਆਹ ਈ ਨੀ ਕਰਾਉਣਾਤੇ ਉਹ ਮਾਂ ਦੇ ਅੱਗ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਵੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤ ਆਇਆ ਸੀ

----

ਫਿਰ ਕਿੰਨੀ ਹੀ ਦੇਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਮਾਂ ਸੀ , ਉਹ ਆਪਣੇਂ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਕੁਆਰਾ ਬੈਠਾ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖਦੀ

-ਊਂ ਯਾਰ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਂਦਾ ਕਿਉਂ ਨੀਂ ?’

-ਉਇ ਉਹਦੇ ਚ ਊਈਂ ਤੰਤ ਨੀਂ ਹੈਗਾਪਿੰਡ ਦਿਆਂ ਖੁੰਢਾਂ ਉੱਤੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਹੋਈਆਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵੀ ਸੁਣੀਆਂ ਸਨਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਨੇ ਵੀ ,ਪਰ ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ ਚੁੱਪ ਸੀ

ਤੇ ਹੁਣ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਸੀ

ਮਾਂ ਦੇ ਜਿਗਰ ਦੀ ਸੱਟ ਨੂੰ ਉਹ ਏਥੇ ਬੈਠਾ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ

ਉਹ ਦੁਬਿਧਾ ਵਿੱਚ ਸੀ

ਉਹ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

----

ਮਹੀਨਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਵਕੀਲ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਮੁਕਾ ਲਈ ਸੀਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾਂ ਸੀ

ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਹੋਰ ਦੋ-ਚਹੁੰ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਅਗਲੀ ਪੌੜੀ ਉੱਪਰ ਪੈਰ ਧਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਤਿਲ ਤਿਲ ਕਰਕੇ ਭੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਆਪਣੇ ਝੜ ਰਹੇ ਖੂਨ ਦਾ ਤੁਪਕਾ ਤੁਪਕਾ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਖਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦਾ ਮਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਲਾਲੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦੇਵੇਗਾ. . ਨਹੀਂ ਲਾਲੀ , ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ. . . ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਈਆਂ

----

ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਂ ਸੀਜਿਸਨੇ ਸੁੱਖਾਂ ਸੁਖੀਆਂ ਸਨ ਆਹ ਦਿਨ ਵੇਖਣ ਲਈਪਰ ਇਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ..ਇਹ ਵੀ ਅਜੀਬ ਹੀ ਦਸ਼ਾ ਸੀ ਉਸਦੀਉਂਝ ਵੀ ਲਾਲੀ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਹੀ ਬਿਤਾਉਣੀਂ ਹੈ ਮਾਂ ਨੇ ਨਹੀਂ।. . .ਫੇਰ ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਉਹ ਵੀ ਤਾਂ ਮਾਂ ਹੈ ਜਿਸ ਸਾਹਮਣੇਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹ ਮਨਆਈਆਂ ਕਰਦਾ ਰਿਹੈ

ਓ ਡਾਢਿਆ ਰੱਬਾ! ਮੈਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਿਆ ਹਾਂ ?

ਉਸ ਨੇ ਮੂੰਹ ਉੱਪਰ ਰਜਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਦ ਇੱਕੋ ਝਟਕੇ ਨਾਲ ਉੱਠਿਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕਾਗਜ਼ ਪੈੱਨ ਲੈਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ

............................

ਮਾਂ,

ਅੱਜ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਉਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਕੇ ਹਰਾ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂਪਿਛਲੇ ਪਹਿਰ ਤੱਕ ਇਹੋ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾਂ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਖ਼ਤ ਲਿਖਾਂ ਜਾਂ ਨਾ ?ਹਾਂ ਮਾਂ! ਮੈਂ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹਾਂਜਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ ਸੀ, ਇਹ ਵੀ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਕੁੜੀ ਹੈਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਘਰ ਵਸਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂਕਿੰਨਾਂ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਤੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੈਂ. . ਸੋ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਕਰ ਦੇਈਂ ਮਾਂ

ਤੇਰਾ ਪੁੱਤ

ਸੁੱਖੀ

ਜਿੰਨਾਂ ਲੰਬਾ ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਸੀ ਉਸਤੋਂ ਓਨਾਂ ਲੰਬਾ ਖ਼ਤ ਨਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਕਾਹਲੀ ਕਾਹਲੀ ਉਹ ਖ਼ਤ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਕੋਲ ਪਈ ਕੁਰਸੀ ਉੱਪਰ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾਅਤੇ ਲਾਈਟ ਆੱਫ ਕਰਕੇ ਰਜਾਈ ਵਿੱਚ ਮੂੰਹ ਦੇਕੇ ਲੰਮਾ ਪੈ ਗਿਆ ਪਰ. . . ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਹੁਣੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਕੀਰਤਨ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਉਸਨੂੰ ਸੌਣ ਨਹੀਂ ਦੇਣਗੇ

**********

ਨਾਵਲ ਸਮਾਪਤ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਪੜ੍ਹੋ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੇ ਲੇਖਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਤ


Sunday, May 3, 2009

ਆਖ਼ਰੀ ਪਹਿਰ - ਕਾਂਡ - 10

ਦਫ਼ਤਰ ਟਾਈਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੱਖੀ ਸਿੱਧਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਬੱਸ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਉਂਝ ਵੀ ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਘਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਅੱਜ ਰਹਿ ਰਹਿ ਕੇ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦੀ ਯਾਦ ਉਸਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਉਦਾਸ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ

ਕਿੰਨਾ ਕੁੱਝ ਉਸਦਾ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਸੀ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਸੀ ਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਯਾਦਾਂ ਸਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਨ ਤੇ ਉਂਝ ਵੀ ਤਾਂ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਵਰ੍ਹੇ ਬੀਤ ਗਏ ਸਨਉਸਨੇ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦਾ ਕਦੀ ਕਿਤੇ ਅਕਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੱਕਿਆ ਜਦ ਕਦੀ ਪਿੰਡ ਵੀ ਗਿਆ ਸੀਨਾ ਮਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸਨੇ ਮਾਂ ਕੋਲ ਕਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਛੇੜੀ ਸੀ ਉਂਝ ਉਹ ਮਾਂ ਕੋਲ ਗੱਲ ਛੇੜਦਾ ਵੀ ਕਿਵੇਂ ? ਮਾਂ ਵੀ ਕੀ ਸੋਚੂਗੀ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਤੀਕ ਵੀ ਉਹਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਿਆ ਅਜੇ ਤੀਕ ਵੀ ਉਹਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦੇ ਘਰ ਤਾਂ ਉਹ, ਉਸਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਗਿਆ ਸੀਪਿੰਡ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਮਿਲਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗਿਆ ਉਂਝ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਾਂ ਨੇ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦਾ ਬਾਪ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਛੋਟੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲੈ ਆਇਆ ਹੈਬਈ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਊ ਲਿਖਾਊਗਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰੂਗਾ

----

ਸ਼ਰਬਤੀ ਵੀ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਐ ਕਿਵੇਂ ਉਸਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਬੀਤਦੀ ਹੋਊ ਕਿ ਉਂਝ ਉਹ ਆਪ ਵੀ ਤਾਂ ਦਾਰੂ ਪੀ ਪੀ ਕੇ ਅੱਧਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀਦਾੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਭਰ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕੇਸ ਵੀ ਕਟਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ

ਬੱਸ ਦੇ ਸਫਰ ਦੌਰਾਨ ਇਹੋ ਸੋਚ ਉਸਤੇ ਭਾਰੂ ਰਹੀ ਫਿਰ ਵੀ ਬਚਪਨ ਦਾ ਮੋਹ ਸੀ ,ਚੜ੍ਹਦੀ ਜੁਆਨੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਸੀ, ਸ਼ਰਬਤੀ ਉਸ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਪਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਾਰਦੀ ਸੋਚਦੇ ਦੀਆਂ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਿੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ‘-ਜਾਹ ਚੰਦਰੀਏ ਅਜੇ ਵੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਮਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੋਨੇ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਬਣੀ ਹੋਈ ਐ

ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੇ ਰੁਕੀ ਤੇ ਉਹ ਉੱਤਰ ਗਿਆ ਉਸਨੇ ਆਸੇ ਪਾਸੇ ਦੇਖਿਆ, ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਲੋਕਲ ਬੱਸ ਅਜੇ ਆਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਤੁਰਦਾ ਤੁਰਦਾ ਇੱਕ ਚਾਹ ਵਾਲੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਵੜ ਗਿਆ ਚਾਹ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਸਿਗਰਟ ਲਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ

ਕਿੰਨੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਉਹ ਕਿੰਨਾ ਖੇਡਦੇ ਸੀ ਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਲੜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਪਰ ਫੇਰ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਹੋ ਜੇ ਦੇ ਉਹੋ ਜੇਫਿਰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਹੀ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹੇ ਸੀ, ਪੰਜਵੀਂ ਚੋਂ ਵਿਛੜਨ ਵੇਲੇ ਕਿੰਨਾਂ ਰੋਏ ਸੀ ਤੇ ਫਿਰ ਅੱਠਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ. . .

----

ਚਾਹ ਨੇ ਉਸਦੀ ਸੋਚ ਉਖਾੜ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਉਹ ਬਚਦੀ ਸਿਗਰਟ ਬੁਝਾ ਕੇ ਚਾਹ ਪੀਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਅੱਡੇ ਚ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਫੀ ਭੀੜ ਸੀ ਲੋਕ ਮੂੰਗਫਲੀਆਂ ਚੱਬਦੇ, ਸਿਗਰਟਾਂ ਪੀਂਦੇ, ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਇਧਰ ਉਧਰ ਤੁਰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਸਨ ਬੱਸਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਆ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ

ਤੇ ……ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਸੀ

ਉਹ ਉਠਿਆ ਪੈਸੇ ਦਿੱਤੇ ਅੱਡੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਘੁੰਮਣ ਫਿਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ

ਅਚਾਨਕ ਤੁਰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਦੀ ਉਸਦੀ ਨਿਗਾਹ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੇ ਆ ਕੇ ਜੰਮ ਗਈ

----

ਸ਼ਰਬਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ ਕੋਲ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਝੋਲੇ ਪਏ ਸਨ ਇੱਕ ਜੁਆਕ ਗੋਦੀ ਚੁੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋ ਕੋਲ ਖੜੇ ਸਨ

ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿੰਨੀ ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਤੱਕਿਆ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਉਹੋ ਹੀ ਸ਼ਰਬਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਯਾਦ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਘੇਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਯਾਦ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਸਾਰਾ ਅਤੀਤ ਯਾਦ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ

ਉਸਦਾ ਮਨ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਕਾਹਲਾ ਪੈ ਉਠਿੱਆ

ਅੱਜ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਿਜਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਉਹ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਹੱਸ ਹੱਸ ਦੱਸੇਗਾ ਬਈ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ

ਉਹ ਪੈਰ ਜਿਹਾ ਮਲਦਾ ਸ਼ਰਬਤੀ ਵਲੋਂ ਤੁਰ ਪਿਆ

----

ਜਿਉਂ ਉਹ ਨੇੜੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸ਼ਰਬਤੀ ਦੇ ਨਕਸ਼ ਹੋਰ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ

ਉਹ ਅੱਗੇ ਨਾਲੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਬੀਮਾਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇਆਮ ਬੰਦੇ ਨੇ ਪਛਾਨਣੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ਰਬਤੀ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਆਉਂਦੀਪਰ ਇਹ ਸੁੱਖੀ ਹੀ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤੋਂ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਉਹਲੇ ਤੋਂ ਵੀ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਸੀ

-ਤਕੜੀ ਐਂ ਸ਼ਰਬਤੀ , ਠੀਕ ਰਹਿਨੀ ਐਂ ਨਾਂ ਹੁਣ ਤਾਂ ?’ ਉਸਨੇ ਇੱਕੋ ਸਾਹੇ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਗੋਦੀ ਚੁੱਕੇ ਬਾਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਪਲੋਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ

-ਹਾਂ ਤਕੜੀ ਆਂ ਭਾਈ ਤੁੰ ਕੌਣ ਐਂ ਵੇ ਵੀਰਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆਂ ਨੀਸ਼ਰਬਤੀ ਕੋਲ ਖੜੇ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਸਕੁਟ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਬੋਲੀ

-ਕੋਨੀ ਭਾਈ -------ਉਸਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਏਨੇ ਕੁ ਬੋਲ ਹੀ ਮਸਾਂ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਉਹ ਉਥੇ ਖੜ੍ਹਾ ਖੜ੍ਹਾ ਉਵੇਂ ਹੀ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਪਿਆ

ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਰੇਤ ਦੀ ਭਰੀ ਬੋਰੀ ਘੜੀਸਕੇ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਤਾ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਰਹੀਹੁਣ ਤਾਂ ਬੱਸ ਉਹ ਇੱਕ ਲਾਸ਼ ਬਣਿਆ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ

----

ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਤਾਂ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਹਲੇ ਤੋਂ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੇ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਸ਼ਰਬਤੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਈ

ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਹੋਰ ਗੂੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਉੱਘੜ ਆਏ

ਮਨ ਚ ਵਗਦਾ ਪਾਣੀ ਤੁਰੰਤ ਉੱਠੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮ ਗਿਆ

ਉਹ ਤਿਣਕਾ ਤਿਣਕਾ ਬਿਖ਼ਰ ਗਿਆ

ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭ ਸਾਂਭ ਰੱਖੇ ਅਕਸ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਚਾਂ ਬਣ ਗਏ

ਬੀਤੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆਂ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਪਲ ਵਿੱਚ ਤਿੜਕ ਗਿਆ

ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਹੀ

ਜੇ ਪਲ ਭਰ ਬੱਸ ਹੋਰ ਨਾਂ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਉਥੇ ਹੀ ਖੜ੍ਹਾ ਖੜੋਤਾ ਥੇਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਬੱਸ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸੀਟ ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ

ਆਪਣੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਮਰਸੀਆ ਲਿਖਣ ਦੀ ਵੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ

ਪੱਤਝੜ ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਸਾਰੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਹੀ ਉਸ ਉਪਰ ਵਰ੍ਹ ਗਈ ਸੀ

ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਉਸੇ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤ ਆਇਆ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਸਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ

ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਅੱਥਰੂਆਂ ਦੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਦਿਆਂ ਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਬਤੀਤ ਹੋਈ ਤੇ ਅਗਲੀਆਂ ਕੁੱਝ ਰਾਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਫਰ ਵੀ ਇਵੇਂ ਹੀ ਬੀਤਿਆ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲਾਲੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਸੀ ।

*************

ਦਸਵਾਂ ਕਾਂਡ ਸਮਾਪਤ ਅਗਲੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰੋ!